Зекет бабы

С: Пітір садақасының үкімі қандай? Ж: Пітір садақасы баспанасы, жиһаздары, көлігі, құралдары мен киер киімінен бөлек артық мал-мүлкі бар кез келген азат мұсылманға уәжіп. С: Пітір садақасын кімдердің атынан шығарады? Ж: Өзінің, жас балаларының, кәпір болса да қызметші құлдарының атынан шығарады. С: Жас баласының өзіне тиесілі мал-мүлкі болса әкесі оның пітір садақасын сол мүлкінен шығара ма, әлде өзінің малынан шығара ма? Ж: Баланың мал-мүлкі болса содан шығарады. Ал, болмаса әкесі өзінің малынан шығарады. С: Әйел мен балаларының атынан пітір садақасын беруге бола ма? Ж: Өзінің қол астында болса да әйелі мен үлкен балаларының атынан пітір садақасын шығармайды. Сондай-ақ, саудаға қойған құлдарының атынан да шығармайды. С: Екі адамның меншігі болған құлдың атынан пітір сада

С: Зекет қайда жұмсалады? Ж: Алла Тағала Құран Кәрімде зекеттің қайда жұмсалуы керектігін айтып өткен:  «Шын мәнінде садақалар (зекеттер) кедейлерге, міскіндерге, зекет жинаушыларға, жаңа мұсылмандарға, құлдарға, борыштыларға, Алла жолында жүргендерге, жолаушыға (беріледі)» (Тәубе, 60). Демек олар сегіз түрлі болады: 1.     Кедей-кепшіктер. 2.     Міскіндер. 3.     Зекет жинауға көмектесушілер. 4.     Дінге жаңадан кірушілер. 5.     Өз бостандығы үшін жүрген құлдар. 6.     Қарызға батқандар. 7.     Алла жолында жүргендер. 8.     Пақыр жолаушылар. С: Кедей деген кім? Ж: Ол – дүниесі өте аз, мал-мүлкі зе

С: Дақылдар мен жемістерден зекет беріле ме ? Ж: Иә, суару түріне байланысты олардан үшір (оннан бірі, 10%) немесе жарты үшір (жиырмадан бірі, 5%) алынады. С: Мұнда белгілі бір мөлшер бар ма? Ж: Әбу Ханифаның айтуынша мұнда белгіленген мөлшер жоқ. Жерден өсіп шыққан егін аз болсын, көп болсын, зекеті берілу керек. Тек отын,қант, қамыс, шөптен зекет алынбайды. Ал, Әбу Юсуф пен Мұхаммед егін мен жемістердің өнімі бес уасаққа жетпейінше зекет парыз болмайды деген. Олардың пікірлерінше көкөністерден зекет берілмейді. С: Уасақ деген не? Ж: Уасақ дегеніміз Мәдина жұртының салмақ өлшемі, алпыс сағқа (195 кг) тең. С: Үшір мен жарты үшір қашан парыз болады? Ж: Ағын және жаңбыр сумен суарылатын болса үшір беру керек. Ал, құдықтан немесе су диірмені, шығыр секілді құралдармен суарылат

С: Түйе мен сиырдың төлдері туралы Әбу Ханифаның пікірі қалай? Ж: Әбу Ханифа мен Мұхаммедтің пікірінше бота, бұзау мен қозы-лақтан ештеңе берілмейді. Ал, Әбу Юсуф саны көп болса төлдерден біреуі зекетке беріледі деген. С: Зекет жинаушы зекет алуға барғанда малдың арасынан зекетке лайықты жастағылары болмаса не істейді? Ж: Жасырағын алып, үстеме баға қостырады немесе үлкенірегін алып, артық бағасын қайтарады. С: Зекет жинаушы зекетке малдың ең жақсыларын ала ма, әлде нашарларын ала ма? Ж: Бұл екі түрін де алмайды. Орташаларын алады. Ескерту:Түйеден еркектерін, мысалы, екі жасар бураны зекетке алмайды. Тек ұрғашы түйелердің орнына бағалап беруге болады. Ал, сиыр мен қой-ешкіден еркегін де, ұрғашысын да алуға болады. С: Малдың зекет берілетін мөлшері қалып, артығы жұтқа ұшырас

С:Жылқыдан зекет беріле ме? Ж: Егер жылқы еркегі мен ұрғашысы аралас болып жайылып, бір жыл өткен болса, оның иесі қаласа әрбір атқа бір динар береді. Қаласа жалпы құнын есептеп, әрбір екі жүз дирхемнен бес дирхем шығарады. Тек айғырлар ғана болса Әбу Ханифаның айтуынша зекет берілмейді. С: Жылқының зекеті туралы пікірталас бар ма? Ж: Иә, Әбу Юсуф пен Мұхаммед жылқыдан зекет берілмейді деген. С: Қашырлардан зекет беріле ме? Ж: Қашыр мен есектен зекет берілмейді. Тек айналымдағы тауар ретінде болса зекет беріледі. Тауар секілді бағаланып, зекеті шығарылады.

С: Қойдан алынатын зекет қандай? Ж: Қойдың саны қырыққа жетпей ештеңе берілмейді. Қырықтан жүз жиырмаға дейін бір қой. Жүз жиырма бірден екі жүзге дейін екі қой. Екі жүз бірден төрт жүзге дейін үш қой. Төрт жүз қойдан төрт қой. Сонан соң әрбір жүз қойдан бір қой қосылып отырады. С: Қой мен ешкінің үкімдері бір ме? Ж: Осы үкімдер қой мен ешкіге бірдей.

С: Сиыр саны қаншаға толғанда зекет парыз болады? Ж: Сиырлардың саны отызға жетпейінше зекет парыз емес. Отыз сиырдан екі жасар торпақ, қырық сиырдан үш жасар құнан сиыр зекетке беріледі. Әбу Ханифаның пікірі бойынша қырықтан алпысқа дейін қайта есептеледі. Бір сиыр қосылғанда үш жасар сиырдың оннан бірінің төрттен бір бөлігі (2,5%), екі сиыр қосылғанда үш жасар сиырдың оннан бірінің жартысы (5%), төрт сиыр қосылғанда оннан бірінің төрттен үш (7,5%) бөліктерінің бағасы есептелініп қосылады. Әбу Юсуф пен Мұхамедтің айтуынша қырықтан алпысқа жеткенше ештеңе берілмейді. Алпыс сиырдан екі жасар екі торпақ. Жетпіс сиырдан үш жасар бір сиыр мен екі жасар бір торпақ. Сексен сиырдан екі үш жасар сиыр. Тоқсан сиырдан үш екі жасар торпақ. Жүз сиырдан екі жасар екі торпақ пен үш жасар бір сиыр. Ә

С: Түйеден берілетін зекеттің мөлшері қандай? Ж: Түйе саны беске жетпесе зекет берілмейді. Бес түйеден тоғыс түйеге дейін бір қой зекетке беріледі. Түйелердің саны онға толғанда екі қой беріледі. Он беске жеткенде үш қой. Жиырма түйеден төрт қой. Жиырма бес түйеге жеткенде екі жасқа толған ұрғашы түйе. Отыз алты түйеге жеткенде үш жасар ұрғашы түйе. Қырық алты түйе болғанда төрт жасар ұрғашы түйе. Алпыс бір түйе болғанда бес жасар ұрғашы түйе. Жетпіс алтыға жеткенде үш жасар екі түйе. Тоқсан бірден жүз жиырмаға жеткенше төрт жасар екі түйе. Жүз жиырмадан бастап осы есеп қайтадан басталады. Яғни, жүз жиырма бесте төрт жасар екі түйе мен бір қой. Жүз отызда төрт жасар екі түйе мен екі қой. Осы екі төрт жасар түйеге жүз отыз беске жеткенде үш қой, жүз қырық бесте бір екі жасар түйе, жүз е

С: Мал-мүліктің зекет беру парыз болған басқа түрлері бар ма? Ж: Иә, жайылатын малдан зекет беру парыз. С: Жайылатын малдарға қайсылары жатады? Ж:Ол жайылымдарда жайылатын түйе, сиыр, қой сияқты түліктер. Зекет парыз болуының шарты – бір жыл жайылуы тиіс. Жарты жыл немесе одан да көп уақыт жем берсе зекет парыз болмайды. С: Бұл жануарлардан шығарылатын зекеттің мөлшері қанша? Ж: Зекет мөлшері жануарлардың түріне байланысты әркелкі. С: Арбаға, жұмысқа жегіліп, үйде жем беріліп бағылатын жануарлардан зекет шығарыла ма? Ж: Жұмысқа жегілетін, жем-шөппен бағылатын малдан зекет берілмейді.

С: Ақшаның зекетін қалай шығарады? Ж: Алла Тағала парыз еткен мөлшер – 2,5% пайызын зекет алуға лайықты кісіге парызды өтеу ниетімен немесе парыз мөлшерді шығару ниетімен береді. С: Парыз мөлшерді шығару ниеті деген не? Ж: Зекет шығарушының жыл аяғында жылдық табысының қотындысына есеп жүргізіп, зекетін бөлек шығарып қойып, қашан оған зекет алуға лайықты кісі келгенде не жолыққанда беремін деп ниеттенуі. Парызды  өтеуге бұл ниет те жарайды. Кедей, міскіндер келгенде сол зекетінен береді. С: Зекет беретін мөлшерге ие болған адам бір жыл ішінде қосымша мал тапса  одан да зекет шығара ма? Ж: Қосымша түскен пайданы өз ақшасына қосып зекетін шығарады. С: Жыл өтпей жатып зекетін ертерек берсе бола ма? Ж: Зекетін жылға толмай тұрып есептеп шығарса болады. С: Бір кісіні